طبقـه بنـدی کـانـی هـا

1.کـانــی هـای مـاگمـایــی

95درصـد از وزن پـوستـه ی زمیـن را سنگ هـای آذریـن تشکیـل می دهنـد.

ایـن سنـگ هـا از سـرد سـدن مـواد مـذاب درونـب بـه نـام مـاگمـا بـه وجـود آمـده اند.

مهمتـرین کـانـی هـای مـاگمـایـی، سیلیکــات هـای فلـزی چـون: آلـومینیـم، آهـن، کلسیــم، منیـزیـم، سـدیـم و پتـاسیـم اسـت کـه بـه آنهــا کـانــی هـای سیلیکـاتــی گـوینــد.

  

گـروه دیگـر از کـانـی هـا مـاننــد: اکسیـدهـا، فسفــات هـا، سـولفـات هـا و سـولفیــدهـا و بعضـی عنـاصـر، خـاص کـه غیـرسیلیکـات نـام دارنـد.

سیلیکــات هـا

کـانـی هـای  سیلیکـاته بیشتــرین مقـدار را در زمیــن دارنــد.

رنـگ کـانــی هـا بـه تـرکیـب آنهـا بستگــی دارد.

در تـرکیـب انـواع تیــره، آهــن و منیــزیـم وجـود دارد درحـالـی که؛ در تـرکیـب انـواع روشـن، فـاقـد ایـن 2 عنصــرنـد.

الـف) سیلیکـات هـای تیــره

1. الــویـون: تـرکیـب شیمیــایـی آن حـاوی Fe و Mg می بـاشـد و سـاختمـان منفـرد دارد.

دارای جلـای شیشـه ای، فـاقــد رخ و رنـگ آن سبــز زیتــونـی اسـت.

2.پیــروکســن: تـرکیـب شیمیــایـی آن حـاوی Fe و Mg و Ca می بـاشـد و سـاختمـان زنجیـره ای سـاده دارد. دارای جلـای شیشـه ای و رنـگ آن سبـز تیـره تـا سیـاه اسـت.

3.آمفیبــول هـا: تـرکیـب شیمیــایـی آن حـاوی Fe و Mg و Ca و H2o می بـاشـد و سـاختمـان زنجیـره ای مضـاعف دارد. شکل بلـور آن سـوزنـی اسـت.

از انـواع آمفیبـول هـا: 1.آزبسـت  2.هــورنبلـانــد

4.میکــای سیـاه: تـرکیـب شیمیــایـی آن حـاوی H2o و K و Fe و Mg می بـاشـد و سـاختمـان ورقـه ای دارد. دارای جلـای شیشـه ای، رخ یـک جهتــی و رنـگ آن سیـاه اسـت.

ب) سیلیکــات هـای روشــن

1.میکـای سفیـد: کلیـه ی مسخصـات میکـای سیـاه بـه جـز رنـگ و تـرکیب شیمیـایـی آن درمورد میکـای سفیـد نیـز صـدق می کنــد. ایـن کـانـی بجـای Fe و Mg دارای Al است. رنـگ آن سفیـد تـا بـور است.

2.فلـدسپــات هـا: در اکثــر سنـگ هـای آذریـن یـافت می شـونـد و گـوناگـونـی فــراوانـی دارنــد. بعضــی سیلیکـات هـا، آلـومینیــم و پتـاسیـم (اُرتــوکلــاز) و بعضــی هـا سیلیکــات سـدیـم و کلسیــم دار (پلـاژیــوکلــاز) هستنــد. از فلــدسپـات هـا در صنــایـع تـولیـد چینـی و کـاشــی و سـرامیـک استفـاده می شـود.

3.کـوارتــز: تـرکیـب شیمیـایـی آن حـاوی Si و O می بـاشـد و دارای جلـای شیشـه ای و فـاقـد رخ اسـت. از کـوارتـز در صنعـت شیشـه سـازی، کـاغـذ سمبـاده و ابـزارهـای نــوری و الکتــرونیکـی استفـاده می شــود.

غیــرسیلیکــات هـا

ایـن گــروه از کـانـی هـای سنـگ سـاز شـامـل فسفـات هـا، ســولفـات هـا، اکسیــدهـا و چنـد عنصــر آزاد از قبیـل مـس، طلــا و گوگـردنـد. در مقــایسـه بـا سیلیکــات هـا بـه میـزان کمتــری در سنـگ هـای آذریـن یـافـت می شـونـد و بـه همیـن دلیـل بـه آنهـا کــانی هـای فـرعـی نیـز می گـوینــد.

انــواع کــانی هـای غیـرسیلیکــاته:

1.آپــاتیـت: ایـن کـانـی فسفـات کلسیـم بـاکمــی کلــر یـا فلـوئـور اسـت. از آپـاتیـت در تهیـه کـودهـای شیمیـایی فسفــردار و اسیـد فسفـریک استفـاده می شـود.

2.فیـروزه: ایـن کـانیـی هـم فسفـاتـی بـه رنـگ آبـی فیـروزه ای اسـت.

3.بـاریـت: ایـن کـانـی بـا تـرکیـب سـولفـات بـاریـم معمـولـاً بـه صــورت رگـه هـای معـدنی یـافـت می شـود. چگـالـی آن زیـاد است و رنـگ آن سفیـد و یـا خـاکستــری روشـن است.

4.پیــریـت: تـرکیـب شیمیـایی آن FeS2  اسـت. بلـورهـای آن غـالبـاً مکعبــی شکـل و دارای جلـای فلــزی و بسیـار شبیـه طلـا می بـاشـد.

2.کــانـی هـای رسـوبـی

مـواد حـاصـل از تخـریـب سنـگ هـای آذریـن، دگـرگـون شـده و رسـوبـی تـوسط آب هـای جـاری بـه حـوضه هـای رسـوب گـذاری حمـل و در دریـاچـه هـا تــه نشیــن می شـونـد.  پـاره ای از کـانـی هـا ابتــدا در آب هـا بصـورت محلـول در می آینـدو سپـس در اثـر تبخیــر و یـا واکنـش هـای شیمیـایـی در دریـاچـه هـا و دریـاهـا کـانــی هـای رسـوبـی را پـدیـد می آورنـد.

کــانـی هـای رسـی: از تجــزیـه شیمیـایـی پـاره ای از سیلیـکـات هـا در اثـر هـوازدگـی شیمیــایـی  بـوجـود می آینـد.

کــربنــات هـا: از کـربنـات هـا، کـانـی  کلسیـت را می تـوان نـام بــرد کـه کـانـی اصلـی سنـگ هـای آهکــی و مــرمـر اسـت. از دیگــر کـانـی هـای کــربنـاتـه می تـوان دولـومیـت را نـام بـرد. 

کلـریـدهـا و سـولفـات هـا: بـر اثـر تبخیــر آب دریـا در حـوضـه هـای رسـوبـی بستــه، املـاح آنهـا بـه صـورت لـایـه هـایی تـه نشیـن می شـود و رسـوبـات تبخیـری یـا شیمیـایـی بـوجـود می آیـد. آن دستـه از نمـک هـایی کـه در دریـاچه هـای نـواحی گـرم زمیـن رسـوب می کننـد، شـامل کلـریـدسـدیـم، سـولفـات سـدیـم و سـولفـات کلسیـم اسـت.

3.کـانـی هـای دگـرگـون

بسیـاری از کـانـی هـای مـوجـود در سنـگ هـای آذریـن و رسـوبی، در اثـر فشـار لـایـه هـای فوقـانی و دمـای زیـاد مـوجـود در قشـر زیـریـن پـوستـه  یـا در مجـاورت تـوده هـای مـاگمـایی تغییـر شکـل و حـالت می دهنـد و بـه صـورت کـانی هـای دگـرگـون در می آینــد.

گــارنـت هـا(گـرونـاهـا): از انـواع سیلیکـات هـاسـت کـه از انـواع شفـاف آن بعنـوان سنـگ غیمتـی در جـواهـرسـازی بـه کـار بـرده می شـود و انـواع کـدر ایـن کـانـی بعلـت سختـی زیـاد در تهیـه کـاغـذ سمبـاده بـه کـار می رود.

گـرافیـت: گـرافیـت مـاننـد المـاس از کــربن خـالص تشکیـل شـده ولـی برخلـاف آن بسیـار نـرم اسـت بـه طوری کـه دسـت را سیـاه می کنـد.

گـرافیـت در صنـایـغ مختلـف شیمیـایـی  و الکتـریکـی، در سـاختـن مـداد، در راکتــورهـای اتمـی و... بـه کـار می رود.

 منبع : http://zaminshenasi-yh.blogfa.com/